چرا باید این مقاله را بخوانید؟
آیا شما هم نمی‌توانید شب بخوابید یا بعد از چند ساعت بیدار می‌شوید؟ آیا این بی خوابی در شما باعث ایجاد احساس خستگی، بی تحرکی و لجبازی در روز بعد شده است؟ تا به حال به مصرف قرص خواب فکر کرده‌اید؟
قرص خواب چیست و چه کاربردی دارد؟
یک فرد بالغ و سالم به طور متوسط به ۶ تا ۸ ساعت خواب در هر شب نیاز دارد. مشکلات خواب به دو دسته تقسیم می‌شوند: مشکل در به خواب رفتن و مشکل در تداوم خواب. در حالت اول فرد در شروع فرایند خواب مشکل دارد. در حالت دوم، فرد به راحتی می‌خوابد اما خواب وی تداوم ندارد و مرتب از خواب بیدار می‌شود. یا پس از چند ساعت کوتاه، کاملا بی خواب می‌شود. بعضی اوقات ممکن است فرد هر دو نوع مشکل خواب را داشته باشد.
مشکلات خواب می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله: بیماری‌های زمینه‌ای، داروهایی مثل ضد احتقان برای سرماخوردگی و آلرژی، داروهای فشار خون، کورتیکواستروئیدها و برخی داروهای ضد آسم. استفاده از کافئین زیاد به خصوص در اواخر روز، افسردگی، استرس، فضای خواب پر سروصدا یا با نور زیاد، غذا خوردن قبل از خواب و ورزش کردن در زمان نزدیک به ساعت خواب از دیگر مواردی هستند که باعث اختلال در به خواب رفتن فرد می‌شوند.
بی خوابی در افراد بالای ۶۵ سال شایع‌تر است. به طوری که این افراد، ۱/۵ برابر بیش‌تر از افراد جوان از بی خوابی شکایت دارند. بی خوابی می‌تواند در درازمدت باعث عواقب جدی بر سلامتی و شیوه‌ی زندگی افراد داشته باشد، از جمله: افسردگی، بیماری قلبی و تصادفات رانندگی.
قرص‌های خواب برای کمک به افرادی که دچار مشکلات خواب هستند، استفاده می‌شود. این قرص‌ها باعث به خواب رفتن فرد می‌شوند یا مدت زمان خواب را طولانی‌تر می‌کنند.
نحوه‌ی عملکرد قرص‌های خواب
انواع مختلفی از قرص‌های خواب آور وجود دارد. پزشک معالج بر اساس علت و نوع بی خوابی که تجربه کرده‌اید، مناسب‌ترین نوع قرص خواب را برای شما تجویز خواهد کرد. پزشک شما در زمان تجویز قرص خواب، سایر بیماری‌ها و داروهای مصرفی را نیز در نظر خواهد گرفت. قرص‌های خواب آوری که به طور معمول استفاده می‌شوند شامل موارد زیر است:
بنزودیازپین
این دارو، انواع مختلفی از گیرنده‌های گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) در مغز را هدف قرار می‌دهد. بنزودیازپین با این کار باعث القای خواب می‌شود. اما باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد زیرا می‌تواند اعتیاد آور باشد. به همین دلیل نباید به مدت بیش از ۲ تا ۴ هفته استفاده شوند و تنها برای درمان بی خوابی کوتاه مدت استفاده می‌شوند. عوارض جانبی بنزودیازپین شامل سرگیجه، ضعف عضلانی و حالت تهوع است. از این دسته‌ی دارویی می‌توان دیازپام، آلپرازولام (زاناکس)، لورازپام، تمازپام، استازولام، فلورازپام هیدروکلراید و تریازولام را مثال زد.
داروهای انتخابی گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA)
طبقه بندی جدید تری از داروهای خواب آور هستند. این داروها با هدف قرار دادن گیرنده‌های خاص GABA در مغز که در هوشیاری یا خواب آلودگی نقش دارند، عمل می‌کنند. از آنجا که آن‌ها تنها گیرنده‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند، نسبت به بنزودیازپین‌ها عوارض جانبی کم‌تری دارند و وابستگی کم‌تری ایجاد می‌کنند.
باربیتورات‌ها
این دسته‌ی دارویی طیف گسترده‌ای از اثرات آرام بخش نسبتا خفیف تا بیهوشی کامل را به وجود می‌آورد. باربیتورات‌ها به عنوان خواب آور، ضد اضطراب و ضد تشنج نیز استفاده می‌شوند. باربیتورات‌ها اثرات ضد درد بسیار ضعیفی نیز دارند. اما این دارو وابستگی جسمی و روانی ایجاد می‌کند. امروزه، باربیتورات‌ها توسط بنزودیازپین‌ها جایگزین شده‌اند.
ملاتونین
ملاتونین هورمونی است که در مغز و از غده‌ی پینه‌آل ترشح می‌شود و در تنظیم ریتم خواب نقش دارد. این هورمون در تاریکی و در نور کم ترشح می‌شود. اخیرا در درمان بی خوابی از آن استفاده می‌شود.
آنتی هیستامین‌ها
آنتی هیستامین به ترکیباتی اطلاق می شود که گیرنده‌ی H1 که در آلرژی نقش دارد را، مهار می‌کنند. یک عارضه‌ی جانبی مشترک آنتی هیستامین‌ها آرام بخشی و خواب آلودگی است. برای مثال از آنتی هیستامین‌هایی مثل دیفن هیدرامین به عنوان داروی محبوبی برای کمک به خواب، استفاده می‌شود.
داروهای ضد افسردگی‌‌های سه حلقه‌ای (TCA)
در افسردگی یا درد مزمن همراه با بی خوابی، TCAها گزینه‌ی مناسبی هستند. عوارض جانبی این دسته‌ی دارویی شامل تاری دید، خشکی دهان، مشکل در ادرار کردن و سرگیجه است. از داروهای ضد افسردگی‌‌های سه حلقه‌ای می‌توان دوکسپین، نورتریپتیلین، آمی تریپتیلین و ترازودون را نام برد.
داروهای خواب آور
این داروها بر همان قسمتی از مغز اثر می‌گذارند، که بنزودیازپین نیز اثر می‌گذارد. این داروها برای بی خوابی‌های ماندگار و آزار دهنده تجویز می‌شوند، زیرا می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. رایج‌ترین قرص‌های خواب آور عبارتند از: زولپیدم، زالپلون، اس زوپیکلون و راملتیون.
داروهای ضد روان پریشی
قرص‌های گیاهی
نحوه‌ی مصرف قرص خواب و دوز مصرفی
- دوز داروی مصرفی در هر فرد متفاوت است و پزشک با صلاحدید خود و با توجه به نوع بی خوابی، بهترین دارو را تجویز خواهد کرد.
- زمانی که این امکان وجود دارد که حداقل ۷ تا ۸ ساعت خواب کامل در شب داشته باشید، از قرص خواب استفاده کنید. این کار باعث می‌شود در طول روز احساس خواب آلودگی و سرگیجه نداشته باشید یا سایر عوارض جانبی را تجربه نکنید.
- بلافاصله بعد از رفتن به رختخواب قرص خواب را مصرف کنید.
عوارض جانبی قرص خواب
قرص‌های خواب آور می‌توانند یک درمان موثر برای بی خوابی مزمن باشند. اما مانند هر داروی دیگری، عوارض جانبی مختلفی دارند. این عوارض به نوع دارو، دوز دارو و مدت زمان ماندگاری آن در بدن بستگی دارد. عوارض جانبی ممکن است در افرادی که مشروبات الکلی مصرف می‌کنند، افراد مسن و افراد مبتلا به آپنه‌ی خواب، بدتر ظاهر شود. زیرا ممکن است هنگام استفاده از قرص‌های خواب، تنفس آن‌ها مختل شود.
یکی از عوارض جانبی آن‌ها، خواب آلودگی در طول روز است. عوارض جانبی احتمالی دیگر شامل موارد زیر هستند:
- اعتیاد: اگر فرد به قرص‌های خواب اعتیاد پیدا کرده باشد، با قطع قرص، بی خوابی شدیدتر از حالت اولیه بروزمی‌کنند.
- مقاومت به دارو: گاهی دیده شده است که پس از مصرف طولانی مدت قرص خواب، فرد به دارو مقاوم شده است. فرد وارد چرخه‌ی معیوبی می‌شود که در آن برای تاثیرگذاری کافی قرص خواب، دوز مصرفی را افزایش می‌دهد و میزان مقاومت نیز افزایش می‌یابد.
- تاری دید
- سردرد
- فراموشی
- کندی ذهن
- اختلال در توجه
- سرگیجه
- ضعف
- از دست دادن تعادل
- خشکی دهان و گلو
- احتباس ادرار
- یبوست / اسهال
- نفخ
- تغییر در اشتها
- سوزش سردل
- واکنش آلرژیک (آنافیلاکسی)
- تورم صورت (آنژیوادم)
- قدم زدن در خواب
- لرزش غیرقابل کنترل یک قسمت از بدن
- رویاهای غیرمعمول
